(زمان مطالعه: 4دقیقه)
14 مردادماه هرسال، مصادف با روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، فرصتی ارزشمند برای بازنگری در آموزه‌های والای دین مبین اسلام و تبیین جایگاه رفیع کرامت انسانی در این دین آسمانی است. در این روز، مسلمانانبه تعالیم نورانی اسلام در زمینه حقوق بشر و منزلت والای انسان می‌اندیشند و بر ضرورت تحقق این آموزه‌ها در جوامع بشری تأکید می‌کنند.
جایگاه روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در اسلام
اسلام به‌عنوان کامل‌ترین دین الهی، جایگاهی ویژه برای حقوق بشر و کرامت انسانی قائل است. در آیات و روایات متعددی از قرآن و احادیث، بر حق حیات، آزادی، امنیت، مالکیت، کرامت و منزلت انسان تأکید شده است. از دیدگاه اسلام، انسان صرف‌نظر از نژاد، رنگ پوست، قومیت، جنسیت و مذهب، دارای حقوق ذاتی و فطری است که هیچ‌کس نمی‌تواند آن‌ها را نادیده بگیرد یا نقض کند.
برخی از اصول بنیادین حقوق بشر در اسلام عبارت‌اند از:
- حرمت جان انسان: در اسلام، قتل نفس به‌ناحق، یکی از بزرگ‌ترین گناهان کبیره محسوب می‌شود و برای آن مجازات سنگینی در نظر گرفته‌شده است.
- آزادی: اسلام، آزادی عقیده، بیان، انتخاب و عمل را تا جایی که به حقوق دیگران لطمه نزند، به رسمیت می‌شناسد.
- امنیت: اسلام، تأمین امنیت جان، مال و ناموس انسان را از وظایف اصلی حکومت می‌داند.
- مالکیت: در اسلام، مالکیت خصوصی محترم شمرده‌شده و افراد حق دارند اموال خود را به دست آورند، از آن‌ها استفاده کنند و آن‌ها را به دیگران منتقل نمایند.
- کرامت و منزلت: در اسلام، همه انسان‌ها دارای کرامت و منزلت هستند و هیچ‌کس حق ندارد به آن‌ها توهین کند یا آن‌ها را تحقیر نماید.
ضمانت‌های حقوق بشر در اسلام
اسلام، انسان‌ها را به پیروی از وجدان اخلاقی خود دعوت می‌کند و این را یکی از راه‌های اصلی تضمین حقوق بشر می‌داند. همچنین این دین آسمانی، وضع قوانین و مقرراتی را برای حمایت از حقوق بشر ضروری می‌داند.
توجه داشته باشید که اسلام، بر ایجاد نهادهایی برای نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات مربوط به حقوق بشر تأکید می‌کند و ترویج فرهنگ احترام به حقوق بشر را از وظایف همه مسلمانان می‌داند.
اعلامیه جهانی روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی
اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی در ۱۴ مرداد ۱۳۶۹ (۵ اوت ۱۹۹۰ میلادی) توسط سازمان کنفرانس اسلامی باهدف تبیین و تکمیل آموزه‌های اسلام درزمینهٔ حقوق بشر به تصویب رسید. این اعلامیه مشتمل بر 25 ماده است. مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است.
تأكید بر فطرت الهی انسان: این اعلامیه، ریشه حقوق بشر را در فطرت الهی انسان جستجو می‌کند و معتقد است که همه انسان‌ها صرف‌نظر از نژاد، رنگ پوست، قومیت، جنسیت و مذهب، دارای حقوق ذاتی و فطری هستند.
جامعیت و فراگیری: حقوق بشر در اسلام، تمامی ابعاد زندگی انسان ازجمله حق حیات، آزادی، امنیت، مالکیت، کرامت و منزلت را در برمی‌گیرد.
توازن بین حقوق و تکالیف: در این اعلامیه، حقوق و تکالیف انسان به‌طور متوازن در کنار یکدیگر مطرح‌شده‌اند و بر این نکته تأکید شده است که انسان در قبال حقوق خود، وظایفی نیز در قبال خداوند، خود و دیگران دارد.
توجه به معنویت و اخلاق: اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی در کنار توجه به حقوق مادی و دنیوی انسان، به حقوق معنوی و اخلاقی او نیز توجه ویژه‌ای دارد و بر ضرورت تعهد انسان به ارزش‌های اخلاقی و دینی تأکید می‌کند.
نقش و جایگاه روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی
اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی در دنیای امروز که شاهد چالش‌های متعددی درزمینهٔ حقوق بشر هستیم، نقشی اساسی در ترویج فرهنگ احترام به حقوق بشر و کرامت انسانی ایفا می‌کند. این اعلامیه به‌عنوان یک سند مرجع، به مسلمانان جهان یادآوری می‌کند که اسلام دین صلح، عدالت و احترام به حقوق بشر است و آن‌ها موظف‌اند در جهت تحقق این آموزه‌ها در جوامع خود تلاش کنند.
مقایسه با اعلامیه جهانی حقوق بشر
اعلامیه جهانی حقوق بشر که در سال 1948 توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید، بسیاری از اصول بنیادین حقوق بشر در اسلام را به رسمیت می‌شناسد. همچنین اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی در بسیاری از اصول بنیادین با اعلامیه جهانی حقوق بشر که توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است، مشترک است. بااین‌حال، این دو اعلامیه در برخی از رویکردها نیز تفاوت‌هایی دارند.
اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی ریشه حقوق بشر را در فطرت الهی انسان جستجو می‌کند و بر ضرورت تعهد انسان به ارزش‌های اخلاقی و دینی تأکید می‌کند، درحالی‌که اعلامیه جهانی حقوق بشر بیشتر بر حقوق مدنی و سیاسی انسان تمرکز دارد.
اسلام نقش مهمی در ترویج حقوق بشر در جهان داشته است. آموزه‌های اسلامی به بسیاری از جنبش‌های حقوق بشری در سراسر جهان الهام بخشیده است و مسلمانان در خط مقدم مبارزه برای حقوق بشر در بسیاری از نقاط جهان قرار دارند.
روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در ایران
14 مردادماه هرسال در ایران، به‌عنوان حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی شناخته می‌شود و فرصتی مغتنم برای بازنگری در آموزه‌های والای دین مبین اسلام و تبیین جایگاه رفیع کرامت انسانی در این دین آسمانی است. در این روز، مردم ایران با حضور در برنامه‌های مختلف فرهنگی و مذهبی، به تعالیم نورانی اسلام درزمینهٔ حقوق بشر و منزلت والای انسان می‌اندیشند و بر ضرورت تحقق این آموزه‌ها در جامعه ایرانی تأکید می‌کنند.
در سال 1369، به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران و با تصویب سازمان کنفرانس اسلامی، 14 مرداد مصادف با پنجم اوت هرسال به‌عنوان روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در کشورهای عضو این سازمان نام‌گذاری شد. این ابتکار باهدف ترویج آموزه‌های اسلامی درزمینهٔ حقوق بشر و تأکید بر جایگاه والای کرامت انسانی در دین اسلام صورت گرفت.
اهداف و آرمان‌ها
نام‌گذاری 14 مرداد به‌عنوان روز حقوق بشر اسلامی در ایران، اهداف و آرمان‌های متعددی را دنبال می‌کند.
این روز فرصتی برای یادآوری این نکته است که احترام به حقوق بشر، از آموزه‌های بنیادین دین اسلام است و همه مسلمانان موظف‌اند در جهت تحقق این آموزه‌ها در زندگی فردی و اجتماعی خود تلاش کنند.
اسلام، انسان را موجودی کریم و محترم می‌داند و برای او حقوق ذاتی و فطری قائل است. روز حقوق بشر اسلامی فرصتی برای تبیین این آموزه‌ها و تأکید بر منزلت والای انسان در دین اسلام است.
روز حقوق بشر اسلامی می‌تواند به‌عنوان نقطه عطفی برای تقویت همبستگی و وحدت مسلمانان درزمینهٔ دفاع از حقوق بشر و کرامت انسانی عمل کند. این روز فرصتی برای ایجاد گفتگو و تعامل بین اسلام و دنیای غرب درزمینهٔ حقوق بشر است و می‌تواند به درک بهتر آموزه‌های اسلامی در این زمینه کمک کند.
برنامه‌ها و فعالیت‌ها
در روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، برنامه‌ها و فعالیت‌های مختلفی در سراسر ایران برگزار می‌شود، ازجمله:
- برگزاری همایش‌ها و نشست‌های علمی: در این همایش‌ها و نشست‌ها، کارشناسان و اندیشمندان حوزه دین و حقوق بشر، به بحث و تبادل‌نظر در مورد آموزه‌های اسلامی درزمینهٔ حقوق بشر و کرامت انسانی می‌پردازند.
- برگزاری مسابقات و جشنواره‌های فرهنگی و هنری: این مسابقات و جشنواره‌ها باهدف ترویج فرهنگ احترام به حقوق بشر و کرامت انسانی در میان اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه نسل جوان، برگزار می‌شود.
- غبارروبی از مزار شهدا: در این روز، مردم ایران با حضور در مزار شهدا، یاد و خاطره شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را گرامی می‌دارند و بر تعهد خود به آرمان‌های والای این شهیدان، ازجمله دفاع از حقوق بشر و کرامت انسانی، تأکید می‌کنند.
- برگزاری برنامه‌های آموزشی و ترویجی: در این برنامه‌ها، به عموم مردم در مورد آموزه‌های اسلامی درزمینهٔ حقوق بشر و کرامت انسانی آموزش داده می‌شود.
نقش‌آفرینی نهادها و سازمان‌ها
در ترویج فرهنگ حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در ایران، نهادها و سازمان‌های مختلفی نقش‌آفرینی می‌کنند، ازجمله:
- شورای عالی حقوق بشر: این شورا وظیفه سیاست‌گذاری و نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات مربوط به حقوق بشر در ایران را بر عهده دارد.
- قوه قضائیه: قوه قضائیه وظیفه رسیدگی به دعاوی و تظلم خواهی مردم در زمینه حقوق بشر را بر عهده دارد.
- آموزش‌وپرورش: آموزش‌وپرورش وظیفه دارد آموزه‌های اسلامی درزمینهٔ حقوق بشر و کرامت انسانی را به دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی آموزش دهد.
- رسانه‌ها: رسانه‌ها وظیفه‌دارند با اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی درزمینهٔ حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، انجام‌وظیفه نمایند.
نقش روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در ترویج فرهنگ حقوق بشر
این روز نقشی اساسی در ترویج فرهنگ حقوق بشر در جهان دارد. این روز به مسلمانان جهان یادآوری می‌کند که اسلام دین صلح، عدالت و احترام به حقوق بشر است و آن‌ها موظف‌اند در جهت تحقق این آموزه‌ها در جوامع خود تلاش کنند.
جمع‌بندی
در تقویم پرفرازونشیب بشریت، روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی همچون نگینی درخشان می‌درخشد و فرصتی مغتنم برای بازنگری در آموزه‌های والای دین مبین اسلام و تبیین جایگاه رفیع کرامت انسانی در این مشعل هدایت الهی را فراهم می‌آورد. در این روز فرخنده، مسلمانان جهان با قلب‌هایی سرشار از ایمان و اندیشه‌هایی متعهد به آموزه‌های آسمانی، گرد هم می‌آیند تا بر تعهد خود به صلح، عدالت و احترام به حقوق ذاتی انسان‌ها تأکید نمایند.
منابع
دیدگاه خود را بنویسید