نیکوکار (philanthropist) به شخصی اطلاق می‌شود که منابع مهم فردی از قبیل وقت، پول، تجربه، مهارت یا استعداد خود را برای تحقق یک هدف خاص، رفع معضل اجتماعی یا در مجموع کمک به خلق دنیایی بهتر اختصاص می‌دهد. هر فردی می‌تواند صرفنظر از جایگاه یا دارایی خالص خود به عنوان نیکوکار نامیده شود.
نیکوکاران، کمک‌های خود را به نحوی متمرکز، پایدار و با هدف حمایت از ایجاد تغییرات سودمند در رابطه با یک معضل یا مشکل خاص انجام می‌دهند.
نیکوکاری
واژه نیکوکاری یا نوع‌دوستی (philanthropy) نخستین بار توسط یک نمایشنامه‌نویس یونانی به نام اسکلیس (Aeschylus) در قرن پنجم میلادی به معنای «عشق به بشریت» ابداع شد. امروزه نیکوکاری به منزله سخاوت و بخشندگی در اشکال مختلف است و اغلب به عنوان اهدای «وقت، استعداد و ثروت» جهت کمک به ایجاد زندگی بهتر برای دیگران تعریف می‌شود.
نیکوکاری انواع مختلفی دارد که مهم‌ترین آن اهدای کمک‌های مالی در راستای تحقق اهداف خیریه است. همچنین کمک‌های غیرمالی نظیر اهدای وقت و شرکت در فعالیت‌های داوطلبانه و بسیاری از فعالیت‌های مثبت دیگر مثل آموزش یک نوجوان یا خدمت در یک آشپزخانه خیریه نیز جزو اقدامات نیکوکارانه محسوب می‌شود.
بنابراین نیکوکار فردی است که رفتارهای فوق را صرفنظر از تعداد منابع تحت اختیار خود بروز می‌دهد. لازمه نیکوکار بودن، بهره‌مندی از ثروت و منابع مالی فراوان نیست، بلکه می‌توان از طریق کمک‌های مالی کوچک و مستمر یا کارهای داوطلبانه اعم از اهدای وقت، مهارت یا تجربیات نیز در این راستا گام برداشت.
مصادیق نیکوکاری
همانطور که ذکر شد، نیکوکاری شامل اقداماتی است که به حل معضلات اجتماعی و پیشگیری از بروز آنها کمک می‌کند. از جمله اقدامات اخیر نیکوکارانه، کمپینی است که توسط مارکوس رشفورد (Marcus Rashford) فوتبالیست لیگ برتر انگلیس در سال 2020 برای اهدای وعده‌های غذایی به کودکان راه‌اندازی شد.
برای مطالعه:
براساس این طرح، کودکان واجد شرایط امکان دسترسی به وعده‌های غذایی رایگان در ایام تعطیلات مدارس را پیدا می‌کردند. در نتیجه این کمپین، دولت انگلیس مجبور شد تا سیاست خود در مورد کوپن‌های غذای رایگان مدارس در طول قرنطینه را تغییر دهد. بنابراین کمپین رشفورد به نمونه‌ای فوق‌العاده از اقدامات بشردوستانه تبدیل شد.
در مجموع، نیکوکاران در هر سن و تیپ شخصیتی با پیشینه و سوابق مختلف ظاهر می‌شوند. از جمله مصادیق فعالیت‌هایی که فرد را واجد عنوان نیکوکار کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داوطلب شدن یا اهدای وقت در امور خیریه،
- راه‌اندازی بنیاد خیریه،
- اهدای کمک در پاسخ به تقاضاهای بشردوستانه،
- حمایت از یک بنگاه اجتماعی،
- بخشیدن ارث و میراث به جای استفاده از آنها در وصیت‌نامه،
کدام یک از نیکوکاران مشهور را می‌شناسید؟
شهرت برخی نیکوکاران مثل "جان دی راکفر" (John D. Rockefeller) و "وارن بافت" (Warren Buffett) به خاطر اهدای مبالغ هنگفت برای کمک به جامعه است و برخی دیگر نظیر "مادر ترزا" (Mother Teresa) و "پل فارمر" (Paul Farmer) که به خاطر کارهای خیر خود معروف شده‌اند.
اما اکثر قریب به اتفاق نیکوکاران جزو افراد مشهور جامعه نیستند و خیلی از آنها به جای (یا علاوه بر) کمک مالی، داوطلبِ امور خیر می‌شوند. طبق یک مطالعه صورت‌گرفته، بیش از 60 درصد خیران، اخیراً برای امور داوطلبانه پیش‌قدم شده‌اند.
از نیکوکاران معروف می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
1. مارتین لوئیس (Martin Lewis)
بنیانگذار محبوب مؤسسه Money Saving Expert از جمله نیکوکاران قدیمی است و معمولاً کمک‌های استراتژیک خود را از طریق صندوق خیریه CAF انجام می‌دهد که تاکنون تأثیر قابل توجهی داشته است.
2. اندرو کارنگی (Andrew Carnegie)
کارنگی به عنوان ثروتمندترین مرد جهان پس از بازنشستگی از صنعت فولاد در سال 1901 تصمیم گرفت تا ثروت خود را وقف امور خیر کند. شاید مهم‌ترین کمک او، تأمین بودجه برای ساخت بیش از 2 هزار کتابخانه عمومی در شهرهای سراسر آمریکا بود. کمک‌های خیر وی باعث ایجاد یک تحول بزرگ در زمینه دسترسی به آموزش شد.
3. بیل و ملیندا گیتس (Bill and Melinda Gates)
خانواده گیتس، بنیانگذاران بنیاد خیریه «بیل و ملیندا گیتس» هستند که مأموریت آن ایجاد دنیایی با فرصت زندگی سالم و سازنده برای همه افراد است.
4. دالی پارتون (Dolly Parton)
این خواننده مشهور آمریکایی، کتابخانه تخیلی (Imagination Library) را تأسیس کرد که به کودکان کمک می‌کند قبل از رفتن به مدرسه مهارت‌های خواندن و عشق به کتاب را در خود ایجاد کنند.
5. اپرا وینفری (Oprah Winfrey)
گفته می‌شود اپرا در طول زندگی حرفه‌ای خود بیش از 300 میلیون دلار به سازمان‌های مختلف اهدا کرده و همچنان به این کار ادامه می‌دهد.
6. ویلیام ویلبرفورس (William Wilberforce)
این سیاستمدار انگلیسی در راه براندازی برده‌برداری مدرن، ابتدا در بریتانیا و سپس در سطح جهانی، مبارزه کرده است.
فواید نیکوکاری
خواسته عمیق خیلی از نیکوکاران، حل مشکلات اجتماعی و کمک به دیگران است. شواهد فزاینده علمی نشان می‌دهد که رفتار نیکوکارانه علاوه بر افراد نیازمند، در خود نیکوکاران نیز حس مثبت و رضایت‌خاطر ایجاد می‌کند. پژوهشگران دریافته‌اند که نوع‌دوستی به ایجاد تأثیرات مثبت زیر کمک می‌کند:
- افزایش حس رضایت و خشنودی
- کاهش سطح استرس
- بهبود سلامت جسمی
- تقویت حس ارتباط با دیگران
همچنین از منظر دیگر می‌توان سه مزیت را برای نیکوکاری ذکر کرد:
1. فرصت ادای دین به جامعه
نیکوکار بودن این فرصت را به شما می‌دهد که از منابع و شبکه‌های خود برای امور خیر استفاده کنید و زندگی افرادی که کم‌اقبال‌تر از خودتان بوده‌اند را بهبود ببخشید. به این ترتیب می‌توانید یک تغییر واقعی در جهان ایجاد کنید.
2. ایجاد شبکه‌های قوی‌تر
فعالیت‌های نیکوکارانه به ایجاد و تقویت شبکه‌ها، چه از نوع شخصی و چه حرفه‌ای، کمک می‌کند. نیکوکاران هنگام ملاقات با افراد در سازمان‌های مختلف ممکن است با اشخاص هم‌فکر خود ارتباط برقرار کنند. این ارتباط براساس باورهای مشترک و نه صرفاً فعالیت در یک بخش واحد شکل می‌گیرد.
3. یادگیری پیوسته
نیکوکاری یک ابزار عالی برای آموختن بیشتر درباره جهان و وسعت بخشیدن به ذهن است، بدون آنکه لزوماً چنین قصدی داشته باشید. این رفتار، نوعی تجربه واقعی از زندگی را ارائه می‌دهد که بسیار ارزشمند محسوب می‌شود.
چگونه نیکوکار شویم؟
لازمه تبدیل شدن به فردی نیکوکار داشتن میلیون‌ها دلار پول نیست! فقط کافی است «وقت، استعداد یا مهارت» خود را برای امور خیر اهدا کنید و با تفکر استراتژیک تأثیر نیکوکاری خود را افزایش دهید.
استفاده از منابع و ابزارهای آموزشی برای کمک به تصمیم‌گیری هوشمندانه درباره نحوه کمک‌های نیکوکارانه از جمله راه‌هایی است که می‌توانید در پیش بگیرید. این ابزارها به شما کمک می‌کنند تا مهم‌ترین اولویت‌های خود را مشخص کرده و سپس یک طرح عملیاتی ایجاد کنید که منابع را به حداکثر برساند.
بیشتر بخوانید:
علاوه بر این می‌توانید با استفاده از استراتژی‌های خاص مالی نظیر مشارکت در اوراق بهادار با ارزش بلندمدت، به جای پول نقد یا تأسیس یک صندوق توصیه‌شده به خیران (DAF) مأموریت خیریه خود را به نحو بهتری به انجام برسانید.
همچنین برخی خیران اقدام به راه‌اندازی انجمن‌های نیکوکاری می‌کنند که طی آن افراد گردهم آمده و برای افزایش تأثیرگذاری کمک‌هایشان، منابع خود را حول یک هدف مشترک تجمیع می‌کنند.
با رعایت چند نکته زیر می‌توانید در مسیر تبدیل شدن به فردی نیکوکار قدم بردارید:
1. تفکر استراتژیک
برای ایجاد تغییرات واقعی باید در عمق مسائل و اهدافی که تصمیم به حمایت از آنها گرفته‌اید، نفوذ کرده و براساس آن یک استراتژی دقیق تدوین کنید. این به شما کمک می‌کند به جای راه‌حل‌های موقت روی راهکارهای پایدار تمرکز کنید.
2. تحقیق، تحقیق و تحقیق
اگر تصمیم به حمایت از یک هدف خِیر گرفتید، مطمئن شوید که روی جزئیات آن اشراف کامل دارید. با افراد متأثر از هدف خیریه صحبت کرده و با کسانی که قبلاً به عنوان نیکوکار در همان حوزه فعالیت کرده‌اند، ارتباط برقرار کنید. فراموش نکنید که در این مسیر، بازخورد افراد در مورد رویکرد خود را دریافت کنید.
3. ساده‌سازی امور
همیشه به خاطر داشته باشید که هدف‌تان در نهایت کمک به مردم است. بنابراین اگر مراحل و تشریفات اداری بسیار زیادی قبل از تحقق این هدف نهایی وجود دارد، سعی کنید کارها را ساده کنید. بهترین راه برای انجام این کار ایجاد گفتگوی آزاد بین همه افراد درگیر از جمله ذی‌نفعان است.
نیکوکاری در قرن بیست و یکم
مطالعه‌ای که در سال 2016 بر روی بیش از 3 هزار فرد خیّر در مورد آینده نیکوکاری صورت گرفت، نشان داد که افزایش شفافیت در مورد عملیات خیریه، پیشرفت‌های فناوری و تغییر نگرش نسبت به ثروت و دارایی از مواردی است که کماکان رویکرد افراد نسبت به نیکوکاری را شکل می‌دهد.
شفافیت:
بسیاری از نیکوکاران تمرکز خود بر روی نتایج را افزایش داده‌اند. طبق این گزارش، 41 درصد از نیکوکاران اعلام کردند از زمانی که با خدمات غیرنقدی در زمینه نیکوکاری آشنا شده‌اند، نحوه کمک کردن آنها نیز تغییر کرده و علاوه بر کمک‌های نقدی، کمک‌های غیرنقدی نیز در برنامه خود دارند.
فناوری:
بیش از یک چهارم (27 درصد) از نیکوکاران می‌گویند که رویکرد خود نسبت به نیکوکاری را تغییر داده‌اند، چرا که فناوری، ابزارهایی را برای تحقیق و تأمین مالی پروژه‌ها و سازمان‌های خیریه فراهم کرده است.
تغییر نگرش:
برخی نیکوکاران معتقدند که به دلیل فراگیری روندهایی چون اهدای ثروت و دارایی به امور خیر به جای انتقال میراث به خانواده، در رویکرد خود نسبت به نیکوکاری تغییر ایجاد کرده‌اند.
نیکوکاران علاوه بر تغییر رویکرد کلی خود نسبت به نیکوکاری، در خصوص هزینه ثروت در امور خیر نیز تغییراتی ایجاد کرده‌اند. در این میان استراتژی‌های زیر رواج و محبوبیت بیشتری یافته است:
سرمایه‌گذاری تأثیرگذار:
نوعی سرمایه‌گذاری که هدف آن دستیابی به منافع خاص اجتماعی یا زیست‌محیطی، علاوه بر بازده مالی است. این سرمایه‌گذاری که به «سرمایه‌گذاری با هدف تأثیر اجتماعی» نیز معروف است، بازارها را برای کسب سود و منفعت جهانی به کار می‌گیرد.
اهدای دارایی‌های غیرنقدی:
اختصاص سهام و اوراق بهادار، منافع مشارکت محدود، املاک و سایر دارایی‌های غیرنقدی به امور خیریه و... که طبق آمار در سال 2022 نزدیک به 60 درصد از کمک‌ها به خیریه فیدلیتی (Fidelity Charitable) دارایی‌های غیرنقدی بود.
صندوق‌های توصیه‌شده به خَیّران:
این صندوق‌ها به نیکوکاران اجازه می‌دهند تا بلافاصله پس از کمک به خیریه از کسر مالیات بهره‌مند شوند و آنچه اهدا کرده‌اند را بتوانند مدیریت کنند. این نوع صندوق‌ها به دلیل سادگی، انعطاف‌پذیری و کارآمدی برای کمک به خیریه از رشد بسیار سریعی در آمریکا برخوردار شده‌اند.
منبع: وبسایت fidelitycharitable
دیدگاه خود را بنویسید