«بچه‌های ما دانشمند هم باشند، اما نوع‌دوست نباشند، چندان به درد جامعه نخواهند خورد.»
این سخن اعظم حاجی یوسفی، مدیرعامل موسسه خیریه موعود ایرانیان و نویسنده حوزه کودکان است که ارثیه خود را درراه حمایت از کودکان و آموزش نوع‌دوستی به آنان صرف کرده است. در ادامه این مطلب متن گفتگو با اعظم حاجی یوسفی را خواهیم خواند و سپس در انتها، به معرفی چند کتاب از این نویسنده می‌پردازیم.
گفتگو با اعظم حاجی یوسفی، مدیرعامل موسسه خیریه موعود ایرانیان
وارد خیریه موعود ایرانیان می‌شوم. کودکان در اتاقی نقاشی می‌کنند. خانم حاجی یوسفی مدیرعامل خيريه می‌گوید: «این کلاس نقاشی کودکان است. بچه‌ها بر روی قلک‌های سفالی رنگ‌آمیزی می‌کنند.
سپس ما بازارچه‌ای را در سطح شهر بر پا می‌کنیم. کودکان در این بازارچه حاصل زحمت خودشان را به نفع فعالیت‌های خیرخواهانه می‌فروشند.» خانم حاجی یوسفی درباره فعالیت خیریه موعود ایرانیان بیان می‌کند که: «از سال ۱۳۸۳ با حمایت از کودکان بد سرپرست و بی‌سرپرست شروع به فعالیت کردیم.»
جامعه هدف ما کودکانی هستند که ممکن است به علت فقر وارد چرخه کار کودکان شوند. در این راستا از خانواده‌های این کودکان می‌خواهیم که از کار کردن فرزندانشان صرف‌نظر کنند و در عوض آن‌ها را به تحصیل تشویق کنند. در این زمینه خیریه ما نیز به ازای تحصیل این کودکان، دستمزدی را که قرار است سر چهارراه‌ها به دست بیاورند، به آن‌ها می‌پردازد، به‌نحوی‌که هزینه تحصیل، خوراک و پوشاک آن‌ها را تأمین کند.
درصورتی‌که خانواده تخطی کند، ما از حمایت آن‌ها دست می‌کشیم. باید بگویم که از بین همین کودکان افرادی داریم که رتبه یک کنکور سراسری شده‌اند و کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه صنعتی شریف گرفته‌اند.
یا برخی مدال المپیاد کسب کرده‌اند یا در مدارس تیزهوشان درس می‌خوانند. اما این‌همه فعالیتی نیست که خیریه موعود ایرانیان انجام می‌دهد. درحالی‌که اکثر مؤسسات خیریه کشور به دنبال انجام فعالیت‌هایی مشترک و موازی هستند، خیریه موعود ایرانیان بخش دیگری از فعالیت خود را بر روی آموزش نوع‌دوستی و نیکوکاری به کودکان اختصاص داده است.
طرح آموزش نیکوکاری به کودکان
خانم حاجی یوسفی درباره چگونگی شکل‌گیری طرح آموزش نیکوکاری به کودکان می‌گوید: ازآنجاکه خودم نویسنده حوزه کودکان هستم، تحقیقات زیادی در این زمینه انجام دادم. به این نتیجه رسیدم که فقر در جامعه صرف محدود به فقر مالی نمی‌شود و جامعه بیشتر از فقر فرهنگی رنج می‌برد و این موضوع به کودکان و درنهایت به خانواده‌ها لطمه می‌زند.
همین امر باعث شد تا به فکر راه‌اندازی و پیگیری چنین طرحی باشم، کودکان سرمایه‌های اجتماعی و آینده‌سازان هر کشوری هستند و مشاهده می‌کنیم که ترویج و آموزش نوع‌دوستی به این سرمایه‌ها کمرنگ است و ادامه می‌دهد:
بعد از مدتی، در خيريه موعود، بخشی از توان و تمرکز خود را روی گروه دیگری از کودکان گذاشتیم که در خانواده‌های متوسط و مرفه بودند؛ چراکه مشاهده کردیم بسیاری از خانواده‌ها متأسفانه کودکان خودشان را به‌نوعی لوس تربیت می‌کنند؛ به‌نحوی‌که هر چه می‌خواهند در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند.
این موضوع باعث می‌شود هنگامی‌که این کودکان به سن نوجوانی رسیدند؛ چون همه نوع امکاناتی در اختیار آن‌ها بوده است، دیگر چیز خاصی آن‌ها را خوشحال نمی‌کند؛ بنابراین به دنبال انجام برخی کارهای حاشیه‌ای می‌روند.
برای مطالعه :
از طرف دیگر، چون خانواده‌ها امروزه بیشتر درگیر تأمین هزینه‌های زندگی و سایر مشکلات هستند، نسبت به تربیت صحیح کودکان خود غفلت می‌کنند که یکی از همین آموزه‌های تربیتی، آموزش فرهنگ نوع‌دوستی است.
حاجی یوسفی در ادامه بیان می‌کند که مطالعات اولیه طرح «آموزش نیکوکاری به کودکان» را از سال ۱۳۹۰ شروع کرده است و در سال ۱۳۹۲ این طرح را بانام، کودکان نیکوکار موعود ایرانیان به ثبت رسانده است. حدود دو سال روی این طرح فکر کرده و ابتدا با کودکان آشنایان ازجمله برادرزاده‌اش کار را شروع کرده است. برادرزاده خانم یوسفی اکنون نوجوانی است که کارهای ارزشمندی برای خیریه انجام می‌دهد.
خانم یوسفی اضافه می‌کند: ابتدا هفته‌ای یک‌بار با این کودکان کار می‌کردیم.بعد از دو الی سه ماه با استقبال خانواده‌های آنان روبرو شدیم. یادم هست همان اوایل کار، روزی قلک سفالی گذاشتیم و به بچه‌ها گفتیم مهم نیست در این قلک چقدر پول می‌اندازید. مهم کمک کردن به بچه‌هایی است که می‌توانند به مدرسه بروند. همان موقع از بین همان بچه‌ها هیئت‌مدیره را تشکیل دادیم و هنوز هم این کار را انجام می‌دهیم. همدان روز اولین صورت‌جلسه را نیز نوشتیم.
اسم آن قلک را قلک آدم‌برفی گذاشتیم که هنوز نیز وجود دارد. آن قلک به بچه‌ها یاد داد که امکاناتی که آن‌ها در اختیاردارند. برای بسیاری از کودکان دیگر آرزو است. مبالغی که بچه‌ها در آن قلک می‌گذاشتند شاید ارزش ریالی چندانی نداشت. ولی موضوع کمک کردن را ملکه ذهن آن‌ها کرد.
«من بچه‌ها را دائماً رصد می‌کردم و می‌دیدم که بر روحیه آن‌ها تأثیر زیادی می‌گذارد.» خانم حاجی یوسفی از خاطره‌ای می‌گوید که تردیدهای او را برای ادامه کار برطرف کرده است: «بعد از مدتی که از انجام طرح آموزش نیکوکاری به کودکان گذشته بود؛ مردد بودم که آیا این کار را ادامه دهم یا خیر. اما تماسی تلفنی باعث شد تا کار خودرا ادامه دهم و امروز به اینجا برسم. روزی والدین یکی از همین کودکان با من تماس گرفت.
پدر این کودک گفت نمی‌داند که در طول سه ماه با بچه‌اش چه کرده‌ایم که امسال به مادرش گفته می‌خواهد به‌جای خرید کیف مارک‌دار کیف ایرانی بخرد تا با بقیه پول آن بتواند برای سایر بچه‌ها کیف بخرد. پدر این بچه می‌گفت همسرش برای خرید لوازم مارک‌دار اصرار دارد، بااین‌وجود فرزندش چنین تصمیمی گرفته است. این داستان برای من تأثیرگذار بود و این شد که به دنبال ثبت این طرح رفتم.
نحوه آموزش نیکوکاری به کودکان
از خانم حاجی یوسفی درباره نحوه آموزش نیکوکاری به کودکان می‌پرسم. می‌گوید که در نمایشگاه‌های مربوط به کودکان حتماً حاضر می‌شود و بچه‌ها را نیز با خودش می‌برد.
در این‌گونه مراسم معمولاً قلک‌های سفالی خود را می‌برند و کودکان این قلک‌ها را نقاشی و رنگ‌آمیزی می‌کنند. در این حین خانم حاجی یوسفی و همکاران موسسه با والدین بچه‌ها صحبت می‌کنند و موضوع را برای آن‌ها مطرح می‌کنند. اگر والدين موافق باشند، کودکشان عضوی از موسسه موعود خواهد شد. پس‌ازآن از طریق شبکه‌های مجازی و سایت با خانواده‌های این کودکان در ارتباط هستند. خانم حاجی یوسفی اضافه می‌کنند که کودکانی که به لحاظ فیزیکی به ما نزدیک هستند را به موسسه دعوت می‌کنیم و برای آن‌هایی که از ما دور هستند سالی دو بار همایش برگزار می‌کنیم و کارهای نیکی که در طول سال انجام داده‌ایم به نمایش می‌گذاریم، اسم این همایش را مراسم « قلک شکن» گذاشته‌ایم.
«خدا را شکر هنرمندان نیز از طرح ما استقبال کرده‌اند و حمایت می‌کنند.» وی در پاسخ به این پرسش که آیا برای آموزش نیکوکاری به کودکان از منابع علمی و نمونه‌های خارجی نیز ایده گرفته است یا خیر، می‌گوید: به ایده اولیه ابتدا در ذهن خودم شکل گرفت. سپس درباره آن تحقیق کردم. متأسفانه باید بگویم که منابع ایرانی در این زمینه بسیار کم است. به همین خاطر مجبور بودم بیشتر منابع خارجی را مطالعه کنم. منابعی را از کشورهایی مانند کانادا و ژاپن مطالعه کردم.
چون این دو کشور در این زمینه به‌خوبی فعالیت کرده‌اند. دوستانی که خارج از کشور بودند منابعی را به من معرفی کردند. من نیز آن‌ها را ترجمه می‌کردم. اما چون فرهنگ این کشورها با ما متفاوت بود. سعی کردم به‌نوعی آن‌ها را بافرهنگ ایرانی و اسلامی کشور خودمان تطبیق دهم. حاصل این کار کتابهای مختلفی شد که در همایش‌ها آن‌ها را به دیگران معرفی می‌کنیم. وی در مورد بازخوردهایی که در این مدت از آموزش نیکوکاری به کودکان، گرفته است، می‌گوید: «اکنون به سطحی رسیده‌ایم که حتی خود من از بچه‌ها ایده می‌گیرم.»
اتفاقا از طریق یکی از دوستانش به او پیشنهادشده است که کتابهای آموزش نیکوکاری را به سازمان‌های خاص معرفی کند و از آن‌ها حمایت دریافت کند. اما طولانی بودن فرآیندهای اداری مراکز دولتی او را دچار ناامیدی می‌کند. به همین سبب با هزینه شخصی خودش این کار را انجام می‌دهد. البته این به این معنی نیست که قصد همکاری با نهادهای دولتی را ندارد، او از هرگونه همکاری استقبال می‌کند.
آثار و کتابهای اعظم حاجی یوسفی
شایان‌ذکر است که اعظم حاجی یوسفی، نویسنده حوزه کودکان و خالق چند اثر درزمینهٔ آموزش نیکوکاری به کودکان است. از آثار وی می‌توان به کتابهای کودکان نیکوکار، زنده باد یوزپلنگ ایرانیان، ماجراهای عباس شیر کوچولو، پدر بزرگ فراموش‌کار و مملی و ده برزرود، اشاره کرد. کتاب شیر کوچولو و پدر بزرگ فراموشکاره نیز به زبان انگلیسی ترجمه شده است.
بیشتر بخوانید :
باید گفت که اعظم حاجی یوسفی و موسسه خیریه موعود ایرانیان، استثنایی در میان قاعده کلی حاکم بر فضای امر خیر در کشور هستند. چراکه آموزش و ترویج نیکوکاری موضوعی است که در فعالیت‌های موسسات خیریه کشور کمرنگ است. این در حالی است که در قوانین و مقررات مربوط به فعالیت سازمان‌های مردم نهاد و خيريه منعی برای این کار وجود ندارد. به عنوان مثال، در ماده ۲ آیین‌نامه تأسیس و فعالیت سازمان‌های غیردولتی، مصوب هیئت‌وزیران در سال ۱۳۹۵ آمده است؛ موضوع فعالیت سازمان مشتمل بر یکی از موارد علمی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی، هنری، نیکوکاری و امور خیریه، بشردوستانه، امور زنان، آسیب دیدگان اجتماعی، همایشی، بهداشت و درمان، توان‌بخشی، محیط‌زیست، عمران و آبادانی و نظایر آن یا مجموعه‌ای از آن‌ها می‌باشد.
همچنین در سایر اسناد قوانین و مقررات موجود برای فعالیت موسسات خیریه، محدودیتی برای آموزش و ترویج نیکوکاری وجود ندارد. اگرچه ترویج و آموزش فعالیت‌های خیرخواهانه به‌خودی‌خود دارای ارزش است؛ اما انجام و پیگیری آن برای کودکان از اهمیتی دوچندان برخوردار است.
استخوان خودکرده‌های علوم اجتماعی و اقتصادی بیشتر می‌دانند که سرمایه‌گذاری روی کودکان چگونه می‌تواند سنگ بنای کشور را در نسل‌های آتی استوار سازد. چراکه سن کودکی زمان چیدن چند خشت اول زندگی است. شاید به همین دلیل است که امروزه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته. آموزش نوع‌دوستی به کودکان را در مدارس خود دنبال می‌کنند و در کتابهای درسی به آن می‌پردازند.
معرفی کتابهای اعظم حاجی یوسفی
کودکان نیکوکار
کتاب کودکان نیکوکار کتاب کار برای رده سنی «ج» است. این کتاب با ارائه تصاوير و دعوت کودک به نوشتن درباره آن‌ها، مخاطب را درزمینهٔ فعالیت‌های نیکوکارانه به فکر وامی‌دارد. کتاب نامبرده در پاییز ۱۳۹۵ و در 36 صفحه منتشرشده است.
شیر کوچولو و پدر فراموش‌کار
در این کتاب که برای گروه‌های سنی 6 تا ۱۲ سال تألیف شده است، درباره بیماری آلزایمر اطلاعاتی به کودکان داده می‌شود. همچنین به کودکان در خصوص مواجهه با سالمندان خصوصاً سالمندانی که به این بیماری مبتلا هستند، آموزش داده می‌شود. چاپ نخست این کتاب زمستان ۱۳۹۲ است و در 16 صفحه ارائه‌شده است. مؤلف این کتاب‌ها و اعظم حاجی يوسفي، منير خيريه موعود است مخاطب این تألیفات گروه‌های سنی كودك و نوجوان هستند
مملی و ده برزرود
در این کتاب اشعار کودکانه‌ای باهدف احترام به محیط‌زیست و نحوه ارتباط آموزش زندگی در روستا و حفاظت از صحیح با حیوانات و مراقبت از جانداران محیط‌زیست روستا منتشرشده است.
موضوع محوری این کتاب است. چاپ ابوزرود به نام روستایی در شهرستان نطنز اول کتاب مذکور تابستان ۱۳۹۳ است و با الهام از طبیعت این روستا و در ۱۵ صفحه برای گروه سنی ۹ تا ۱۲ این کتاب به رشته تحریر درآمده است. سال تألیف شده است. کتاب یادشده نیز در تابستان ۱۳۹۳ برای گروه سنی کودک و خردسال، در 16صفحه منتشرشده است.
زنده‌یاد یوزپلنگ ایرانی
احترام به محیط‌زیست و نحوۀ ارتباط صحیح با حیوانات و مراقبت از جانداران موضوع محوری این کتاب است. چاپ اول کتاب مذکور تابستان 1393 است و در 15 صفحه برای گروه سنی6تا 12 سال تألیف شده است.
خانواده بخشنده؛ پرورش بچه‌هایمان برای کمک به دیگران
سوزان کریتس | ۲۰۰۳
این کتاب شامل هشت گام اساسی است که به والدین، پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌های معلمان، مبلغان مذهبی و... راهکارهایی را ارائه می‌دهد که کودکان و نوجوانان و جوانان را به سمت امور خیر سوق دهند.
کتاب بخشیدن: گشودن دری برای یك عمر بخشیدن
الن سایین | ۲۰۰4
این کتاب برای کودکان شش تا یازده سال تألیف شده و حاوی فعالیت‌های مختلفی است که با مشارکت فعال کودک به او در خصوص شرکت در امور خیرآموزش می‌دهد.
راهنمایی کودکان برای بخشیدن
فردی زیلر / ۲۰۰۶
کتاب با بیانی شیرین و درک‌شدنی برای کودکان، آنان را راهنمایی و تشویق می‌کند که به دیگران کمک کنند.
آموزه‌های کتاب عبارت‌اند از:
۱. انجام دادن کارهای خیر داوطلبانه؛
۲. هدیه دادن به افراد نیازمند؛
۳. راه‌اندازی مراکز کوچک خیریه‌ای و مدیریت آن. در این کتاب برخی از مفاهیم و مهارت‌های اقتصادی و مالی مرتبط با امور خیر مانند تصمیم‌گیری، پس‌انداز، برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی نیز آموزش داده‌شده است.
پرورش بچه‌های خیرخواه
کارول ویزمن
مخاطب اصلی این کتاب والدین هستند و به آنان نکاتی تربیتی گفته می‌شود که فرزندان خود را به‌گونه‌ای تربیت کنند که خودخواه نباشند و به کارهای خیر گرایش داشته باشند.
این کتاب حاوی داستان‌هایی واقعی در مورد والدین، عمه‌ها، خاله‌ها، عموها، دایی‌ها، پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها، معلمان و ... است که تجربیات خود را درباره تربیت کودکان و نوجوانان جهت تشویق به امور خیر بیان می‌کنند.
دیدگاه خود را بنویسید