نقش عمده عرضه و تأمین مالی عرصه گسترش علم و حمایت از نخبگان بر عهده دولت است. با توجه به ضرورت کاهش حجم دولت و کاهش بار مالی دولت، نیاز به تأمین مالی جدید برای حمایت از نخبگان و پژوهش‌های آن‌ها است. از دیرباز وقف نقش منحصر به فردی در عرضه و تأمین مالی عرصه علم در اقتصاد ایران داشته است.
در این پژوهش به این موضوع پرداخته خواهد شد که، امروزه با توجه به شرایط اقتصادی کشور و مردم، آیا هنوز وقف؛ گزینه مناسب و قابل‌اطمینانی برای حمایت از علم و آموزش است؟ که در راستای آن میزان علاقه‌مندی مردم به مشارکت در تأمین نیازهای علمی نخبگان با به‌کارگیری روش "ارزش‌گذاری مشروط" اندازه گیری شد.
بدین منظور تمایل افراد برای تأمین مالی نیازهای علمی از سوی 450 نفر از افراد جامعه در قشرهای دانشجو و اساتید دانشگاه و حوزه و... در کلان‌شهر رشت بررسی شد. تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که تمایل به پرداخت افراد از متغیرهای جنس، تحصیلات، سهم امور خیر، آگاهی از نیاز های علمی نخبگان تأثیر پذیرفته است.
آیا مردم تمایل به حمایت از نخبگان دارند؟
در جهان امروز پيشرفت و توسعه كشورها بر مبناي علم و دانش استوار است. پژوهش و توليد علم و فناوري از مهم‌ترین عناصر رشد و توسعه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، صنعتي و سياسي كشور به‌حساب مي‌آيد. توفيق در اين زمينه‌ها در صورتي محقق مي‌شود كه در برنامه‌ريزي‌هاي هدفمند و كلان كشور، توجه مناسبي به امر پژوهش و فناوري صورت پذيرد.
تاكنون كشوري در جهان‌دیده نشده است كه بدون توسعه همه‌جانبه علمي، به توسعه اقتصادي و صنعتي برسد. بنابراين لازم است پژوهش و فناوري به‌عنوان "يك مسئله حياتي" و "نيروي محركه پيشرفت و توسعه پايدار" و "رسيدن به رفاه و استقلال واقعي جامعه" در اولويت قرار گيرد.
پایه‌های اقتصادی هر کشور می‌تواند بر اساس تکنولوژی‌های جدیدی که ایده‌ی اولیه، طراحی و اجرای آن در همان کشور صورت گرفته است، پایه‌گذاری شود (مثل کشور آلمان با تولید ماشین بنز). چرخ اصلی این تکنولوژی و فناوری را نخبگان با تولید علم و پژوهش‌هایی که تبدیل به صنعت می‌شود، می‌چرخانند.
برای مطالعه :
نخبگان هر کشوری سرمایه آن کشور به شمار می آیند. وقتی بخش عمده ای از درآمد صنایع بزرگ از محل فناوری تأمین می شود، «پس نخبگان را می توان عین ثروت دید که باید مورد حمایت قرار بگیرند.». ازجمله موارد حمایتی:
- تجاری سازی محصولات نخبگان،
- تکمیل اختراع،
- انجام پژوهش‌های تحقیقاتی،
- تولید علم
- و...
است. از اثرات مثبت حمایت از نخبگان:
- تولید اشتغال،
- ترغیب و ایجاد امید در نخبگان برای ماندن در کشور و عدم مهاجرت آنان،
- عدم وابستگی به خارج،
- جلوگیری از خروج ارز،
- و...
خواهد بود. به گفته بعضی از نخبگان آنچه در حال حاضر مهم است، تولید محصولاتی است که از خارج وارد می‌شود؛ درحالی که آن محصول را می‌توان در ایران با هزینه کمتر و با تکنولوژی برتر نسبت به نمونه خارجی، چه با استفاده از مهندسی معکوس و چه با اختراعات جدید که ازنظر تحقیقاتی کامل است، تولید کرد.
بنابراین، آنچه در این پژوهش مورد تأکید است، «تجاری سازی محصولات نخبگان است». طبق اساسنامه بنیاد ملی نخبگان کشور، بنیاد می‌تواند از محل منافع حاصل از تمامی موقوفات در نظر گرفته شده برای امور نخبگان، برای برنامه های حمایتی و هدایتی خود استفاده نماید.
با توجه به مجاز بودن برای استفاده از موقوفات در جهت حمایت از نخبگان و اهمیت حمایت از آن‌ها، همان‌طور که در بالا به آن اشاره شد، در این پژوهش بررسی خواهد شد که آیا مردم تمایل دارند که از درآمد ها و داشته‌های خود در این زمینه وقف کنند؟ آیا مقوله وقف می‌تواند یک راه حل مورد اطمینان و موردِ اتکا برای تأمین منابع مالی این موضوع خاص باشد؟
مهاجرت نخبگان
کشورهایی که فاقد نخبگان مؤثر و صاحب ایده در حوزه های موردنیاز هستند و یا دچار کمبودند، اقدام به شناسایی و جذب استعدادهای برتر کشورهای دارای نخبه می‌کنند. در این بین کشورهای پیشرفته با تلاش بیشتر، سعی بسیاری دارند که با جذب نخبگان از سایر کشورها، به ویژه کشورهای درحال توسعه، هر چه بیشتر به غنای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی خود بیفزایند و در این میان نیرو های آماده و تازه نفس کشورهای در حال توسعه، بهترین صید آن‌ها محسوب می‌شوند.
بنابراین از تریبون‌های مختلف، موضوع فرار مغزها از کشورهایی همچون ایران مطرح می‌شود. نماینده سازمان بین‌المللی مهاجرت، از کوچ سالانه 180 هزار نفر تحصیل‌کرده ایرانی خبر داده است. بر اساس برخی از برآوردها، خسارت سالانه ناشی از خروج سرمایه‌های فکری، بیش از سه برابر درآمدهای نفتی کشور برآورد شده است.
این مهاجرت، هزینه‌های سنگینی بر کشور وارد خواهد کرد. پس باید بعد از بررسی علل مهاجرت، راه حلی برای برطرف کردن این مشکل اندیشیده شود. در حالی که محققانی همچون "استفان کستلز"، "شان لون" و "هنریک اولسن"، مسائل اجتماعی را در شکل‌گیری پدیده مهاجرت نخبگان مؤثر می‌دانند، صاحب نظران مدیریتی، از متغیرهای مبتنی نظیر شرایط:
- سیاسی و فرهنگی،
- ضعف مدیریت مؤسسات علمی و پژوهشی،
- ناکارآمد بودن سیستم اطلاع رسانی و تبادل علمی،
- محدودیت اعتبارات تحقیقاتی،
- عدم مشارکت بخش خصوصی در پژوهش،
- ساختار نامناسب تحقیقاتی دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی و پژوهشی،
- بروکراسی سازمان‌های دولتی،
- نبود فضای جذاب برای انجام کار علمی،
به عنوان دلایل تأثیرگذار در پیدایی مهاجرت نخبگان یاد می‌کنند. یکی از علل پدیده مهاجرت نخبگان، از نظر صاحب‌نظران مدیریتی، محدودیت اعتبارات عنوان شد. اگر اعتبارات و سایر منابع مالی برای حمایت از محصولات نخبگان در نظر گرفته شود و این محصولات در حد انبوه تولید شود؛ نه تنها یکی از نیازهای تولیدی کشور بر طرف می‌شود، بلکه می‌توان مشکلات و نیازهای مالی شخصی نخبه را از این طریق برطرف کرد.
وقف؛ راهکاری برای تأمین منابع مالی مورد نیاز
یکی از راه‌های تأمین منابع مالی موردنیاز، برای مرتفع کردن مشکلات، وقف می‌باشد و علت انتخاب این راه سابقه تاریخی آن در اسلام و ایران است. با بررسی‌های تاریخی انجام شده به دست می‌آید که ازجمله عوامل مهم رشد و شکوفایی تمدن اسلامی و پیشرفت‌های علمی:
- حمایت مادی و معنوی از دانشمندان و پژوهش‌گران،
- به وجود آمدن مراکز بزرگ علمی و تحقیقاتی از دارالعلم‌ها،
- مدارس،
- بیت‌الحکمه‌ها،
- بیمارستان‌ها،
- رصدخانه‌ها،
در پوشش نهادهای بزرگ وقفی بوده است. وقف در ايران، پيش از اسلام وجود داشته و براي نگهداري از آتشکده‌ها و آتشگاه‌ها و آسايش مغان و موبدان، خانه‌ها و باغ‌هايي وقف می‌شده است. پس از ظهور اسلام در ايران و گرايش ايرانيان به اين دين، وقف گسترش يافت.
امروز کمتر در شهر و يا روستايي وجود دارد که در آن وقف و موقوفات نباشد و هر چه دين و معنويت حضور بيشتري در اين مناطق داشته، انگيزه و تنوع وقف و گستره موضوعات و مصارف وقف هم نمود فراوان‌تري پیداکرده است. بسیاری از نویسندگان با مرور تاریخی موضوع وقف در ایران، به وقف علمی و آموزشی در مقالات خود اشاراتی داشته‌اند و بامطالعه آن‌ها به این نتیجه می‌رسیم که موقوفات در این بخش به دو صورت بوده است.
- واقف‌هایی که سود حاصل از وقف را به گسترش علم و معرفت اختصاص داده‌اند. مثال: حمام نقش جهان.
- واقف‌هایی که به‌طور مستقیم برای گسترش علم و آموزش و نهادهای علمی و آموزشی موقوفاتی داشته‌اند، مثال: ربع رشیدی.
با توجه به اهمیت و جایگاه وقف و اهمیت حمایت از نخبگان در این پژوهش بررسی خواهد شد که آیا مردم برای حمایت از تولید علم و فناوری (با تأکید برحمایت از نخبگان) در جهت تجاری‌سازی محصولات آنان، تمایل به وقف پول یا مال خود دارند؟
نقش نهادهای غیرانتفاعی در کشورهای توسعه یافته
وقف با اشکال گوناگون از زمان صدر اسلام به‌صورت گسسته و پراکنده وجود داشته است. از این رو، امور اجرایی و مدیریت آن به صورت غیر متمرکز و بخشی بوده است. مهم‌ترین خدماتی که درگذشته به صورت پراکنده به‌واسطه وجود اموال موقوفه ارائه می شد، عمدتاً به ترتیب در بخش‌های کشاورزی، خدماتی، اجتماعی، ایجاد شغل، تهیه و تدارک آذوقه برای حیوانات و انسان‌ها و فراهم کردن زیرساخت‌های اساسی بود.
در حال حاضر، در بیشتر کشورهای مسلمان، نهادهایی برای مدیریت متمرکز امور اجرایی و مسائل وقف، ایجاد شده است؛ اما متأسفانه بیشتر این نهادها به نهادهایی کاملاً نا کارآمد و بی‌اثر تبدیل شده است که حتی یک بخش خاص یا ویژه از اقتصاد کشور را نیز نمی‌توانند پوشش دهند.
به همین خاطر است که این قبیل نهادها عموماً به دولت‌ها تحمیل‌شده و هزینه سنگینی را بر دوش آن‌ها می‌گذارند. نگاهی به کشورهای توسعه یافته، نشان می‌دهد که نهادهای غیرانتفاعی به صورت مدیریت غیر متمرکز در این کشورها شکل گرفته است و دولت با مکانیسم‌ها و بر گزیدن تدابیر مزایای خاص، مثل سِپر مالیاتی و...، از آن‌ها حمایت می‌کند.
در طی سی سال اخیر، درآمد این مؤسسه‌ها از 35 میلیارد به 621 میلیارد دلار رسیده و در توزیع درآمد به اقشار محروم کارآمد بوده و به بسیاری از بخش‌های جامعه، مثل آموزش، بهداشت و... خدمات‌رسانی داشته است. ایجاد شغل و افزایش سطح رفاه عموم جامعه، از کارکردهای این نهادها بوده است.
در بررسی‌های انجام‌شده درباره نقش نهادهای غیرانتفاعی در کشورهای توسعه یافته، سودان در بین کشور های جهان، از لحاظ حجمِ نهادهای غیر انتفاعی، بزرگ‌ترین کشور محسوب می‌شود. این کشور، 200 هزار نهاد غیرانتفاعی دارد، که در سه حوزه اصلاحات اجتماعی، توسعه و بهبود فردی و ارتقاء و حمایت از نهادگرایی و نهادسازی متمرکز شده است.
دولت انگلیس در سال 1979 به این نتیجه رسید که نمی‌توانند به ارائه همه خدمات اجتماعی بپردازد؛ بنابراین، در نظر گرفتن تخفیف‌های مالیاتی، جوایز و برخی معافیت‌های خاص به تقویت بخش خصوصی و نهادهای خودمختار پرداخت؛ به‌طوری‌که در دو سال بعد، درآمد اموال موقوفه 7/8 میلیارد فرانک، یعنی چیزی حدود 3 درصد تولید ناخالص ملی (GNP) و در سال 1985به 12/6 میلیارد فرانک، معادل4/1 درصد تولید ناخالص ملی (GNP) رسید.
در بررسی پیشینه موقوفات آموزشی و پژوهشی در جهان؛ بنیاد فولکس‌واگن از مهم‌ترین بنیادهای مستقل وقف کشور آلمان است که در سال 1961 تأسیس‌شده است. سرمایه این بنیاد صرفاً برای پشتیبانی، ترویج و ارتقاءی دانش، فن و کمک به پژوهش و آموزش عالی است. جدول زیر، ارزش بازاری دارایی‌های صندوق وقفی بیست دانشگاه برتر در سال 2014 و 2013 را نشان می‌دهد که بخشی از این درآمد صرف تولید علم و حمایت از فن‌آوری می‌شود.
دانشگاه‌های جهان به منظور حفاظت از اموال وقفی دانشگاه و استفاده بهینه از آن اموال، اموال وقفی دانشگاه را یک جا مصرف نمی‌کنند؛ بلکه آن‌ها را در قالب صندوق‌های وقفی نگهداری می‌کنند. در آمریکا به‌طور متوسط فقط 40درصد بودجه دانشگاه‌های دولتی را دولت می‌پردازد و مابقی از طریق صندوق‌های وقفی تأمین می‌شود.
اموال وقفی به‌رطور دائمی بخش بزرگی از بودجه دانشگاه‌ها را پرداخته است. هدف صندوق‌های وقفی "دانشگاه ایلینویز شمالی" به شرح زیر تعیین شده است:
- راهبردهای مخارج و تخصیص دارایی‌ها برای صندوق‌های وقفی به‌گونه‌ای انجام شود که قدرت مصرف از صندوق‌ها بعد از تعدیل تورم در طولانی‌مدت حفظ شود.
- بنیاد دانشگاه ایلینویز شمالی در قبال واقفان متعهد است که وجوه آن‌ها را به‌گونه‌ای مصرف کند که حمایت از برنامه های موردنظر آن‌ها جنبه دائمی پیدا کند.
تصمیمات سرمایه‌گذاری صندوق‌های وقفی دانشگاه را مؤسسه‌ای به نام «کامان فاند» اتخاذ می‌کند که خود یک شرکت غیرانتفاعی مدیریت سرمایه‌گذاری در مؤسسات آموزشی است. سیاست مصرفی صندوق‌های وقفی دانشگاه ایلینویز شمالی آن است که 4% میانگین عواید سه سال آخر وجوه وقفی را مصرف کند. سود و عایدات مازاد بر این 4%به سرمایه وقف اضافه می‌شود.
سیاست‌های سرمایه‌گذاری و مصرف همه ساله در کمیته امور مالی صندوق‌های وقفی دانشگاه ارزیابی می‌شود. این کمیته می‌داند که همه بازده لزوماً نقدینگی ندارد. یعنی عایدات سرمایه‌ایِ حاصله را نمی‌توان توزیع و مصرف کرد، چرا که نقدینگی در کار نیست. در ادامه به موضوع وقف و بررسی تاریخی آن در اسلام و ایران پرداخته خواهد شد.
بررسی نقش وقف در اسلام و ایران در جهت گسترش علم و فناوری
وقف با اشکال گوناگون از صدر اسلام وجود داشته است. مدرسه‌ها، کتابخانه‌ها، مکتب‌خانه‌ها، قرآن‌خانه‌ها و حدیث‌خانه‌های فراوانی با اموال موقوفه ساخته یا اداره شده است. شیوه سنتی وقف دارایی، که عمدتاً از طریق وقف دارایی‌های ثابت صورت می‌پذیرد.
گرچه ممکن است در دوره‌های زمانی خاصی واجد کارایی باشد؛ ولی در بلند مدت با تغییر نیاز جامعه، امکانات وقفی دارای کارایی نبوده و بازده اقتصادی آن‌ها بسیار پایین است و بدین ترتیب بخش عمده‌ای از ثروت ملی بدون بهره اقتصادی بلوکه و از مسیر توسعه کشور خارج می‌شود.
مساجد جامع در حکم نخستین دانشگاه‌های عمومی برای عبادت، ارشاد و آموزش در امر دین و دنیای مسلمانان بود که از زمان تأسیس مسجدالنبی در مدینه منوره به عنوان خانه خدا مورد تعظیم و احترام نو مسلمانان قرار گرفت. از این رو دیگر نهادهای عبادی و آموزشی پس از مسجدالنبی در جای جایِ جزیره‌العرب و پس از آن در سرزمین‌هایی که به قلمرو اسلام پیوست، با پشتوانه مشروع‌ترین و مقبول‌ترین اموال موقوفه تأسیس گردید.
با فزونی آمد و شد مسلمانان به این آموزشگاه‌های عمومی، دیگر نهادهای آموزشی چون دارالقرآن، دارالعلم، مدرسه دارالحدیث، خانقاه، کتابخانه، مکتب یا کتاب، به عنوان رسمی‌ترین نهادهای آموزشی علمی در سرزمین‌های اسلامی بنیان گردید. بانیان و واقفان این مراکز بیشتر خلیفه‌ها، سلاطین، امیران، وزیران و توانگران نیکوکار بودند که گذشته از سنخیتی علمی، خدمت به علم و عالمان را وظیفه و رسالت حکمرانی و انسانی خود می‌دانستند.
امامان، پیشوایان مذاهب و دانشمندان نیز به فراخور توان مالی خود مسجد یا خانه شخصی را وقف بر تعلم و تعلیم شاگردان و پیروان خود می‌کردند. در تاریخ آموزش‌وپرورش اسلامی از این گونه‌های عبادی آموزشی نمونه‌ها بسیار است.
در تمدن اسلامی به دلیل تغییر اوضاع و همچنین تغییر نوع نگاه به دانش، موقوفات سابق بیشتر جنبه حمایت از مدارس و آموزش که کانون‌های تولید علمی جامعه بوده‌اند را داشته است. به‌طور مثال؛ دستاوردهای علمی امثال شیخ بهایی و ابن‌سینا و... حاصل تحصیل در چنین مدارسی بوده است.
شاه سلیمان درآمد حاصله از حمام نقش‌جهان را وقف استنساخ و تکثیر نسخه‌های خطی نموده است. "حاج محمدبن علی محمودآبادی یزدی" در سده سیزدهم بخشی از درآمد آب و املاک موقوفه خود در روستای محمودآباد یزد را جهت استنساخ و خرید کتاب اختصاص داده است. از دیگر موقوفاتی که سود آن برای خرید کتاب صرف شده موقوفات بهرام بیک، موقوفات حاج رمضان کرمانی و موقوفات میرزا محمد طبسی است.
بیشتر بخوانید :
ازجمله مدارسی که جهت تعلیم و تعلم و آموزش علوم شیعی بخصوص فقه و اصول استفاده شده مدرسه الماسی، جده بزرگ و کوچک و مدرسه ملا عبدالله شوشتری است. یکی دیگر از مجتمع‌های علمی و آموزشی وقفی، مجتمع عظیم ربع رشیدی می‌باشد که واقف و بانی آن خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی طبیب و مورخ و وزیر معروف اسلامی بود.
رشیدالدین در زمانی می‌زیست که سازمان‌های اجتماعی ایران و سایر بلاد شرقی اسلامی در اثر تهاجم مغولان از هم پاشیده شده و حفظ میراث گذشتگان بر عهده افراد علاقه‌مند نهاده شده بود. او خود یکی از این افراد بود که مانند خواجه‌نصیرالدین طوسی که نسلی قبل از او، با همت والای خود، رصدخانه و مدرسه عالی علمی مراغه را پایه‌گذاری کرده بود، به‌تنهایی به تأسیس دانشگاه و مراکز علمی وقفی بزرگ ربع رشیدی و رشیدیه همت گماشت.
وی آن‌چنان در این امر اصرار ورزید که توانست در اندک مدت این مراکز را به مرتبه بالا برساند و حائز اهمیت جهانی گرداند. او در ربع رشیدی مدرسه‌ای به وجود آورد که واقعاً بین‌المللی بود و از علوم چینی و هندی تا معارف رومی بیزانس در آن تدریس می‌شد و با زبان‌های چینی و یونانی و عبری و مغولی و ترکی و شاید سانسکریت؛ علاوه بر فارسی و عربی در این مرکز آشنایی وجود داشت، به گونه‌ای که آوازه شهرت آن از پکن تا قسطنطنیه افکنده بود.
در همین راستا، پژوهشی در جهت «برآورد تمایل افراد جامعه جهت حمایت از تولید علم و فناوری در قالب وقف و خیریّه در شهر رشت» انجام شد که در این مطالعه ابتدا به صورت پیمایشی و بر اساس پرسشنامه‌ای که با استفاده از تکنیک‌های موجود در روش ارزش‌گذاری مشروط (CVM) طراحی گردیده، اطلاعات لازم جمع‌آوری شد. نتایج حاصل از تفسیر اطلاعات، در ادامه آمده است.
نتیجه‌گیری
نتایج حاصل از پژوهش در میان مردمان رشت، عبارت است از:
1. کمک‌های ماهیانه
هر خانوار در شهر رشت حاضر است ماهانه 67852.35 تومان برای تأمین نیازهای علمی نخبگان هزینه کند که این مبلغ برای تمام خانوارهای شهر رشت، یعنی 160064 خانوار ساکن در شهر رشت، ماهانه حدود 10860 میلیون تومان خواهد بود که با توجه به اينکه در حدود 26 درصد از افراد جامعه آماری حاضر به پرداخت هستند، این میزان برابر با 2823 میلیون تومان به دست آمد.
2. تأثیر متغیرهای متغیرهای جنس، تحصیلات و...
برای خانوارهای ساکن شهر رشت، متغیرهای جنس، تحصیلات، سهم امور خیر و آگاهی از نیاز های علمی نخبگان اثر معنی داری بر پذیرش قیمت‌های پیشنهادی برای تأمین نیازهای علمی نخبگان با استفاده از وقف داشته است. متغیر جنس دارای اثر مثبت و معنی‌داری است.
نتایج نشان می‌دهد که مردان تمایل به پرداخت کمتری نسبت به زنان دارند. متغیر تحصیلات دارای ارتباط مثبت و معناداری می‌باشد، این بدین معناست که افراد با تحصیلات بالاتر، حاضر به پرداخت بیشتر برای تأمین نیازهای علمی می‌باشند.
متغیر؛ سهم امور خیر، از درآمد مثبت و معنی‌دار است. یعنی با افزایش درآمد افراد، سهم امور خیر بیشتر خواهد شد. هر یک درصد افزایش در درآمد، به اندازه 0.41 سهم امور خیر از درآمد افراد را بیشتر می‌کند. متغیر قیمت پیشنهادی دارای ارتباط مثبت و معناداری می‌باشد.
همان‌گونه که انتظار می‌رفت؛ احتمال پاسخ «بله» به پرسشِ تمایل به پرداخت، عمدتاً به میزان مبلغ پیشنهادی (bid) در هر یک از پرسش‌ها بستگی دارد. علامت مثبت این متغیر نشان می‌دهد که؛ هر چه مقدار مبلغ پیشنهادی افزایش یابد، پاسخ‌دهندگان تمایل بیشتری برای پرداخت از خود نشان می‌دهند؛ مشروط بر اینکه شرایط رفتار عقلایی در بازار فرضی برای شخص پاسخ‌دهنده فراهم باشد.
3. آگاهی ازمتغیرهای منفی
آگاهی از نیازهای علمی، متغیر منفی و معنادار دیگری می‌باشد. دلیل منفی شدن این متغیر آن است که بسیاری از افراد به دلیل عدم اعتماد به مسئولان امر و عدم شفافیت به محلِ هزینه کردن، تمایل به پرداخت ندارند و تأمین نیازهای علمی را وظیفه دولت دانسته و بودجه دولت را برای رفع نیاز ها کافی می‌دانند.
همچنین پیشنهاد بعضی از افراد، کمک گرفتن از سرمایه‌داران و خیّرین با درآمدهای بالا بود. درنهایت می‌توان پیشنهادهای ذیل را مطرح نمود:
- ایجاد چرخه زنجیر وارِ تبدیل فكر و اندیشه به محصولات تجاری كه در آن ایده‌های ذهنی نخبگان و نابغه‌ها، به مراكز علمی تحویل داده شده تا پس از پرورش علمی این ایده‌ها، نخبگان فناوری و صنعتی آن‌ها را به محصولات صنعتی و غیر صنعتی تبدیل كنند و دستگاه‌های ذی‌ربط نیز زمینه تولید و تجاری كردن این محصولات را فراهم سازند.
- تشكیل حداقل یك پژوهشگاه با استفاده از استادان بازنشسته در دانشگاه‌ها که این پژوهشگاه‌ها، می‌تواند حلقه وصل نسل جدید نخبگان و استادان قدیمی و مجرب دانشگاه‌ها باشد.
- فعالیت‌های حمایتی از نخبگان باید به‌گونه‌ای باشد كه پیچ‌وخم‌های رایج اداری، شیرینی این خدمات را به کام نخبگان تلخ نكند.
- رصد و بررسی دائم نتایج سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در مقوله نخبگان نیز از موارد ضروری است. لازم است فعالیت‌ها و پیشرفت‌های علمی كشورهای همسایه و اسلامی را نیز، دائماً رصد كرد و در برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌ها مورد توجه قرارداد.
این مطلب برداشت و خلاصه‌ای از مقاله "برآورد تمایل افراد جامعه جهت حمایت از تولید علم و فناوری در قالب وقف و خیریه (مطالعه موردی: شهر رشت)"؛ نوشته "آزاده زاهد چکووری و مهدی طغیانی "، است که در همایش خیر ماندگار شرکت کرده است و در سیویلیکا نیز منتشر شده است.
دیدگاه خود را بنویسید